Innovatiecapaciteit

Publieke organisaties staan voor complexe maatschappelijke uitdagingen zoals klimaatverandering, verstedelijking en sociale ongelijkheid. Deze vraagstukken zijn sterk met elkaar verweven en overstijgen traditionele beleidsdomeinen. Effectief reageren op deze uitdagingen vraagt om nieuwe manieren van denken, doen en organiseren in publieke organisaties. Ofwel het is essentieel dat overheden kunnen innoveren. Bij TNO Vector geloven we dat dit vraagt om een fundamentele versterking van hun innovatiecapaciteit.

TNO Vector patroon animatie still

Wat verstaan we onder innovatiecapaciteit?

We definiëren innovatiecapaciteit als het geheel aan competenties en condities die innovatie binnen publieke organisaties mogelijk maken en ondersteunen. Dit benaderen we aan de hand van een raamwerk bestaande uit vijf elementen:

  • Leiderschap: Transformationeel en inspirerend leiderschap dat innovatie mogelijk maakt en prioriteert.
  • Organisatie: Een innovatieve cultuur die experimenteren en samenwerking stimuleert, met ruimte voor falen en leren.
  • Netwerk: Sterke interne en externe netwerken, participatie en sociaal kapitaal.
  • Kennismanagement: Structurele uitwisseling en verankering van kennis en data, over afdelingsgrenzen heen.
  • Leren: Een omgeving waarin continu ruimte is voor reflectie en waar leren centraal staat.

In vier stappen naar meer inzicht en innovatiecapaciteit

Bij TNO Vector hebben we over de jaren, in samenwerking met steden in heel Europa, een methode ontwikkeld om publieke organisaties te ondersteunen bij het versterken van hun innovatiecapaciteit. Niet door kant-en-klare oplossingen aan te bieden, maar door hen te begeleiden in een leerproces dat leidt tot inzicht, strategie en actie.

Publieke organisaties doorlopen dit proces in vier stappen. Het begint met een gezamenlijke verkenning van waar de organisatie staat: wat gaat goed, waar wringt het? Vervolgens reflecteren we op de onderliggende patronen en duiden we de uitdagingen; wat maakt dat het lastig is of dat het juist goed gaat? Dat kan gaan over zaken op abstracter niveau (zoals: een organisatiecultuur die meer oog heeft voor de politiek urgente werkzaamheden dan de lange termijn processen), maar ook over hele concrete barrières, soms bijna op persoonlijk niveau (zoals: mijn manager stuurt me aan op uren, geld en concrete resultaten, maar het innovatietraject waar ik in zit is nu eenmaal minder voorspelbaar dan het aanleggen van nieuw groen in de stad). Daarna kiezen we samen strategieën die passen bij de context van de personen aan tafel (zoals de rol, mandaat en ambitie), en de context en doelen of visie van de organisatie. Tot slot formuleren we een actieplan dat eigenaarschap en beweging creëert.

Wat dit proces bijzonder maakt, is dat het publieke organisaties helpt om tot de kern van hun successen en uitdagingen te komen. Het biedt een gemeenschappelijke taal om te praten over het type werk dat zij doen; werk dat vaak complex, politiek gevoelig en domeinoverstijgend is. Het traject levert in alle stappen vocabulaire aan om impliciete weerstanden, successen of uitdagingen expliciet te maken, en het daarmee zichtbaarder én meer uitvoerbaar te maken. Door samen te reflecteren, ontstaat ruimte voor nieuwe perspectieven en gedeeld begrip.

“Zelfs met jarenlange ervaring in stedelijke mobiliteitsinnovatie bleek werken aan innovatiecapaciteit op deze manier verrassend waardevol. Het echte voordeel zat niet alleen in de tools of raamwerken, maar vooral in de uitwisseling van ideeën en gedeelde ervaringen met collega’s van de stad die deelnamen. Het bespreken van gemeenschappelijke frustraties, het begrijpen van weerstand en het leren van elkaars successen en mislukkingen creëerde een gevoel van verbondenheid en veiligheid dat is blijven doorwerken in ons dagelijkse werk. Deze versterkte innovatiecapaciteit zal een sleutelrol spelen terwijl we blijven werken aan een klimaatneutrale stad.”

Suzanne Green, Projectmanager EU-projecten, Göteborg

Onze methode is toepasbaar in uiteenlopende contexten en biedt concrete handvatten voor publieke organisaties die willen innoveren. Meer weten? Bekijk hier de brochure (EN).