Energieprijsmonitor

TNO Vector gebruikt verwachte energieprijzen als input voor het modelleren van economische scenario’s en het doorrekenen van business cases. Met de TNO Vector Energieprijsmonitor stellen wij deze prijsontwikkelingen ook beschikbaar aan overheden, bedrijven en kennispartners, voor een betere kennispositie, besluitvorming en onderzoek. De Energieprijsmonitor geeft per kwartaal de verwachte prijsontwikkelingen van energie in Nederland voor de periode 2025-2030 (zie verantwoording onderaan deze pagina). Per energiebron of emissierecht toont de grafiek de verwachte prijs en onzekerheidsmarge, gebaseerd op historische prijsontwikkelingen. De achterliggende oorzaken van prijsbewegingen per kwartaal, zoals veranderingen in vraag en aanbod, effecten van klimaatbeleid, of structurele marktveranderingen, worden toegelicht door TNO Vector-experts.

De gebruikte databronnen en gehanteerde methodiek achter de prijsverwachtingen is beschikbaar in dit methodedocument. (pdf, 90 kB)

Toelichting

Tussen 2025 en 2030 worden de Nederlandse energieprijzen beïnvloed door uiteenlopende trends. De olieprijs zal waarschijnlijk stijgen van € 69 per vat tot rond de € 80 per vat, gedreven door geopolitieke spanningen, productiebeperkingen en klimaatbeleid.

De gasprijzen zullen naar verwachting dalen van 46 eurocent per kuub tot 24 eurocent per kuub door grotere beschikbaarheid van LNG op de Europese markt. Al zal de Europese emissiehandelsprijs de gaskosten in Europa opdrijven in vergelijking met de VS.

Voor CO₂-emissierechten (EU-ETS) wordt een structurele prijsstijging verwacht van € 70 ton/co2 tot € 110 ton/co2 door een afnemend aantal rechten (daling van 4,3% per jaar vanaf 2024). Meer achtergrond over het gebruik van EU-ETS prijzen en andere CO2 prijzen als input voor het doorrekenen van business cases van duurzame technologieën is te vinden in het artikel ‘Energiekostencompensatie nodig voor concurrentievermogen industrie’, gepubliceerd in ESB.

Elektriciteitsprijzen vertonen eveneens een dalende trend dankzij de groei van hernieuwbare energiebronnen en verbeterde internationale netwerkverbindingen, hoewel het afschaffen van compensaties de kosten in Nederland relatief hoog kunnen houden.

De prijs van nafta stijgt naar verwachting van €520 naar €570 per ton door krimpende raffinagecapaciteit en blijvende vraag in de chemie, terwijl methanol juist goedkoper wordt door wereldwijde capaciteitsuitbreiding, lagere grondstofprijzen en afnemende vraag naar fossiele varianten.

Gas

De huidige Nederlandse gasprijzen zullen op korte termijn waarschijnlijk niet sterk stijgen, omdat zij in toenemende mate worden bepaald door het lagere prijsniveau dat op de middellange termijn mag worden verwacht. Deze daling hangt samen met een afnemende vraag, de voortdurende EU-sancties tegen Rusland, de geplande decarbonisatie in het kader van de Nederlandse uitvoering van de Green Deal en de verminderde concurrentiepositie van de Europese industrie. Draghi (2024) signaleerde al in 2023, in de nasleep van de gascrisis, dat de concurrentiepositie van de Europese industrie onder druk staat doordat de gemiddelde industriële gaskosten in Europa ongeveer anderhalf keer zo hoog lagen als in China en ruim vier keer zo hoog als in de Verenigde Staten.

De Nederlandse concurrentiepositie kan verder verslechteren wanneer gaskosten voor energie-intensieve industrie hoger uitvallen dan in omliggende landen, bijvoorbeeld als de rijksinkomsten worden vergroot door een nationale CO₂-heffing boven op het Europese emissiehandelssysteem (EU-ETS). Voorlopig staat deze heffing echter vrijwel op nul in de Miljoenennota 2026 (2025). Niettemin, zal naar verwachting de onzekerheid in het investeringsklimaat hier blijven voortduren door deze nationale kop, zolang deze heffing zo maar weer actief kan worden gemaakt.

Elektriciteit

Voor de middellange termijn mag een gematigde daling van de groothandelsprijzen voor elektriciteit worden verwacht. Ondanks oplopende netwerkkosten door de uitrol van hernieuwbare capaciteit drukt de toename van productie met lage marginale kosten (met name wind en zon) het prijsniveau in Nederland per saldo omlaag.

Ook wordt er een verbetering van de internationale elektriciteitsverbindingen verwacht, waardoor Nederland makkelijker goedkope stroom kan importeren uit buurlanden. Hoewel externe factoren zoals onderhoud aan Franse kerncentrales tijdelijk invloed kunnen hebben, wijzen structurele ontwikkelingen – zoals de uitbreiding van duurzame capaciteit – op een dalende trend in de Nederlandse elektriciteitsprijs.

Wel kunnen de sector-specifieke elektriciteitskosten in Nederland de komende jaren afwijken van andere Europese lidstaten. De reden hiervoor is dat de kosten niet alleen bepaald worden door de groothandelsprijs, maar ook door nationale -en sectorspecifieke ontwikkelingen in subsidies en belastingen, zie artikel ‘Energiekostencompensatie nodig voor concurrentievermogen industrie’, voor een bespreking van economische gevolgen van de elektriciteitsprijs en de beleidskosten voor grootverbruik in Nederland en omliggende landen.

EU-ETS/CO2

Sinds de introductie van het EU-ETS in 2005 waren de prijzen aanvankelijk laag. Vanaf 2015 stegen ze door de invoering van de Market Stability Reserve, die overtollige emissierechten uit de markt haalt. De prijs piekte in 2023, maar daalde tijdelijk door COVID-19 en de oorlog in Oekraïne.
Vanaf 2025 wordt een structurele stijging verwacht doordat jaarlijks steeds meer rechten uit de markt worden gehaald (2% per jaar, vanaf 2027 4%).

Twee aanvullende factoren kunnen dit nog verder opdrijven:

• De invoering van de Europese koolstofgrensheffing (Carbon Border Adjustment Mechanism, CBAM), die de vraag naar rechten kan verhogen;
• Lange-termijnverwachtingen over duurdere klimaatoplossingen zoals CCS en negatieve emissies.

Er zijn verschillende manieren om de economische waarde van CO₂-uitstoot te berekenen in projectbeoordelingen, afhankelijk van de context waar je die beoordeling voor doet. Die kan variëren van “Wat is de maatschappelijke schade van een ton CO₂?” tot “Welke prijs is nodig om ons klimaatdoel te halen?” of “Wat betalen bedrijven nu onder huidig beleid?”. In het document ‘Hoe bepaal je de waarde van CO2-uitstoot?’ zetten we uiteen hoe je onder welke voorwaarde welk type CO₂-prijs het meest geschikt is om te gebruiken.

Methanol

De methanolprijs is de afgelopen periode sterk gedaald, van circa €690 naar €520 per ton. Vooruitkijkend voorspelt het model een lichte stijging richting €530–540 in 2030. Deze ontwikkeling weerspiegelt dat de forse uitbreiding van productiecapaciteit in lagekostenlanden en de eerder gedaalde grondstofprijzen grotendeels in de huidige prijs zijn verdisconteerd. Tegelijkertijd blijft de vraag naar fossiele methanol onder druk staan door verduurzaming in de chemie en transport, waardoor de prijsstijging naar verwachting beperkt blijft.

Nafta

Nafta is een aardolieproduct dat vooral wordt gebruikt in de chemische industrie, met name voor de productie van kunststoffen. De prijs van nafta in Nederland zal volgens het model naar verwachting stijgen van ongeveer €520 per ton in 2025 naar ongeveer €600 per ton in 2030. Reden hiervoor is een combinatie van afnemend aanbod en blijvende vraag. Door de wereldwijde energietransitie en strengere klimaatmaatregelen investeren olieproducenten minder in raffinagecapaciteit, waardoor het aanbod krimpt.

Tegelijk blijft de vraag naar nafta bestaan, vooral in sectoren waar nog weinig alternatieven zijn. Daarnaast zorgen stijgende CO₂-kosten en importheffingen (zoals de Carbon Border Adjustment Mechanism, CBAM) voor hogere productiekosten. Al deze factoren – mag verwacht worden – duwen de komende jaren de naftaprijs omhoog in Nederland.