Energieprijsmonitor

TNO Vector gebruikt verwachte energieprijzen als input voor het modelleren van economische scenario’s en het doorrekenen van business cases. Met de TNO Vector Energieprijsmonitor stellen wij deze prijsontwikkelingen ook beschikbaar aan overheden, bedrijven en kennispartners, voor een betere kennispositie, besluitvorming en onderzoek. De Energieprijsmonitor geeft per kwartaal de verwachte prijsontwikkelingen van energie in Nederland voor de periode 2025-2030 (zie verantwoording onderaan deze pagina). Per energiebron of emissierecht toont de grafiek de verwachte prijs en onzekerheidsmarge, gebaseerd op historische prijsontwikkelingen. De achterliggende oorzaken van prijsbewegingen per kwartaal, zoals veranderingen in vraag en aanbod, effecten van klimaatbeleid, of structurele marktveranderingen, worden toegelicht door TNO Vector-experts.

Toelichting op de cijfers

Tussen 2025 en 2030 worden de Nederlandse energieprijzen beïnvloed door uiteenlopende trends. De gasprijzen zullen naar verwachting dalen van 46 eurocent per kuub tot 23 eurocent per kuub door grotere beschikbaarheid van LNG op de Europese markt. Al zal de Europese emissiehandelsprijs de gaskosten in Europa opdrijven in vergelijking met de VS.

Elektriciteitsprijzen vertonen eveneens een dalende trend dankzij de groei van hernieuwbare energiebronnen en verbeterde internationale netwerkverbindingen, hoewel het afschaffen van compensaties de kosten in Nederland relatief hoog kunnen houden. De olieprijs zal waarschijnlijk stijgen van € 69 per vat tot rond de € 80 per vat, gedreven door geopolitieke spanningen, productiebeperkingen en klimaatbeleid.

Voor CO₂-emissierechten (EU-ETS) wordt een structurele prijsstijging verwacht van € 70 ton/co2 tot € 110 ton/co2 door een afnemend aantal rechten (daling van 4,3% per jaar vanaf 2024). De prijs van nafta stijgt naar verwachting van €520 naar €570 per ton door krimpende raffinagecapaciteit en blijvende vraag in de chemie, terwijl methanol juist goedkoper wordt door wereldwijde capaciteitsuitbreiding, lagere grondstofprijzen en afnemende vraag naar fossiele varianten.

Gas

De huidige Nederlandse gasprijzen zijn hoog, maar de verwachting is dat ze gaan dalen in de komende jaren. Draghi (2024) signaleerde dat in 2023, in de nasleep van de gascrisis, de gemiddelde industriële gaskosten in Europa ongeveer anderhalf maal zo hoog lagen als in China en ruim vier keer zo hoog als in de Verenigde Staten.

De daling na 2025 wordt veroorzaakt door een teruglopende vraag gekoppeld aan voortdurende sancties die onder andere de EU aan Rusland oplegt, de geplande decarbonisatie van de Nederlandse implementatie van de Green Deal, en de verslechterde concurrentiepositie van de Nederlandse industrie. Echter, de Nederlandse gaskosten kunnen op de korte termijn hoger uit vallen dan in andere Europese lidstaten doordat er in Nederland een nationale CO₂-heffing geldt bovenop het EU-emissiehandelssysteem (EU-ETS).

Elektriciteit

In Europa lagen de elektriciteitsprijzen relatief hoog vergeleken met de rest van de wereld. Zo zo signaleerde Draghi (2024) dat in 2023 de gemiddelde industriële elektriciteitskosten in Europa tweeënhalf keer zo hoog waren als in zowel China als de Verenigde Staten. In de komende jaren wordt een lichte daling van de elektriciteitsprijs verwacht. De elektriciteitsprijzen in Nederland zullen naar verwachting dalen door een toenemend aandeel hernieuwbare energie, zoals wind- en zonne-energie, die lage marginale kosten hebben. Hierdoor wordt elektriciteit goedkoper op momenten dat het aanbod groot is. Daarnaast daalt de afhankelijkheid van gasgestookte centrales, die in het verleden prijsbepalend waren en sterk reageerden op hoge gasprijzen.

Ook wordt er een verbetering van de internationale elektriciteitsverbindingen verwacht, waardoor Nederland makkelijker goedkope stroom kan importeren uit buurlanden. Hoewel externe factoren zoals onderhoud aan Franse kerncentrales tijdelijk invloed kunnen hebben, wijzen structurele ontwikkelingen – zoals de uitbreiding van duurzame capaciteit – op een dalende trend in de Nederlandse elektriciteitsprijs.

Wel kunnen de elektriciteitskosten in Nederland de komende jaren nog eens fors hoger uitvallen dan in andere Europese lidstaten. De reden hiervoor is dat de elektriciteitsprijs in Nederland gedreven is door beleid. Dat betekent dat de kosten om de geplande uitbreiding van hernieuwbare energie met de juiste infrastructuur te accommoderen, zullen worden doorberekend aan de afnemers. Verder geldt dat er verschillende compensaties afgeschaft worden in Nederland die in de omliggende landen nog wel bestaan.

Olie

De olieprijs in Nederland zal naar verwachting tussen 2025 en 2030 een prijs rond de €80 per vat hebben. Ondanks wereldwijde inspanningen om te verduurzamen (decarbonisatie), blijft de opwaartse druk op de olieprijs bestaan.

De olieprijs voor Nederland zal waarschijnlijk stijgen door een combinatie van geopolitieke spanningen, beperkte productiecapaciteit en toenemende kosten voor klimaatbeleid. Grote olieproducerende landen zoals OPEC+ sturen actief op schaarste om de prijs hoog te houden. Tegelijkertijd zorgen conflicten, zoals in het Midden-Oosten of tussen Rusland en het Westen, voor onzekerheid in de aanvoer.

Ook investeringen in olieproductie nemen af door strengere klimaatregels en de wereldwijde energietransitie. Bovendien worden de kosten van CO₂-uitstoot en nieuwe importheffingen doorberekend in de prijs. Deze factoren samen leiden ertoe dat olie voor Nederland duurder wordt in de komende jaren.

EU-ETS/CO2

Sinds de introductie van het EU-ETS in 2005 waren de prijzen aanvankelijk laag. Vanaf 2015 stegen ze door de invoering van de Market Stability Reserve, die overtollige emissierechten uit de markt haalt. De prijs piekte in 2023, maar daalde tijdelijk door COVID-19 en de oorlog in Oekraïne.
Vanaf 2025 wordt een structurele stijging verwacht doordat jaarlijks steeds meer rechten uit de markt worden gehaald (2% per jaar, vanaf 2027 4%).

Twee aanvullende factoren kunnen dit nog verder opdrijven: (1) de invoering van de Europese koolstofgrensheffing (Carbon Border Adjustment Mechanism, CBAM), die de vraag naar rechten kan verhogen, en (2) lange-termijnverwachtingen over duurdere klimaatoplossingen zoals CCS en negatieve emissies.

Nafta

Nafta is een aardolieproduct dat vooral wordt gebruikt in de chemische industrie, met name voor de productie van kunststoffen. De prijs van nafta in Nederland zal naar verwachting stijgen van ongeveer €520 per ton in 2025 naar ongeveer €570 per ton in 2030. Reden hiervoor is een combinatie van afnemend aanbod en blijvende vraag. Door de wereldwijde energietransitie en strengere klimaatmaatregelen investeren olieproducenten minder in raffinagecapaciteit, waardoor het aanbod krimpt.

Tegelijk blijft de vraag naar nafta bestaan, vooral in sectoren waar nog weinig alternatieven zijn. Daarnaast zorgen stijgende CO₂-kosten en importheffingen (zoals de Carbon Border Adjustment Mechanism, CBAM) voor hogere productiekosten. Deze factoren samen drijven de naftaprijs in Nederland op in de komende jaren.

Methanol

De methanolprijs zal naar verwachting sterk dalen in de periode 2025-2030. Deze daling wordt vooral gedreven door een verwachte toename in wereldwijde methanolproductiecapaciteit, onder andere door schaalvergroting in lagekostenlanden. Ook dalende grondstofprijzen, zoals aardgas, en technologische efficiëntieverbeteringen drukken de productiekosten. Tegelijkertijd neemt de vraag naar fossiele methanol af door verduurzaming in de chemische industrie en transportsector.