Handvatten voor producenten vloerbedekking richting circulariteit en duurzaamheid

Circulaire businessmodellen

“Met dit handboek geven we ondernemers concrete handvatten om verduurzaming in hun bedrijfsproces te realiseren. We hebben verschillende circulaire businessmodellen uitgewerkt waarmee bedrijven, samen met hun stakeholders, kunnen verkennen welke opties voor hen kansrijk zijn en welke stappen zij kunnen zetten om circulariteit en duurzaamheid in hun bedrijfsproces te verwezenlijken”, vertellen onderzoekers Tamara Oukes en Rick Gilsing van TNO Vector.

Afvalstroom reduceren

Naar schatting is de afvalstroom aan vloerbedekking jaarlijks 200 tot 250 kiloton, wat voor het grootste deel op de vuilnisbelt of in de verbrandingsoven terecht komt. Om die hoeveelheid te reduceren, zou de sector drie sporen moeten bewandelen. De eerste is vloerbedekking produceren die duurzaam is, de tweede om vloerbedekking langer te gebruiken, en de laatste is geproduceerde vloerbedekking recyclen en omzetten in nieuwe producten.

Meer kennis beschikbaar

Producenten van vloerbedekking in Europa werken al langer aan het streven naar circulariteit en duurzaamheid. Er worden verschillende technologieën ontwikkeld, zowel mechanisch als chemisch, om vloerbedekking duurzaam te maken en steeds meer te kunnen hergebruiken. Een belangrijke stap, vertelt Guy Verrue, directeur-generaal van de European Floorcovering Association, “is het splitsen van de verschillende met elkaar verlijmde lagen waaruit onze producten bestaan. Sommige bedrijven koersen al richting 100% recycling, andere staan nog maar aan het begin. Dankzij het EU-onderzoeksproject CiSuFlo, waarin we met onder meer TNO samenwerkten, raakt die ontwikkeling in een stroomversnelling. Er is hierdoor nu meer kennis beschikbaar en handvatten om circulariteit en duurzaamheid als bedrijf gestalte te geven.”

Vijf businessmodellen

CiSuFlo staat voor circulair sustainable floor covers, met als doel de milieu-impact van de vloerbedekkingsindustrie tot een minimum te beperken. In dit project, dat in 2021 begon en in juni 2025 is afgerond, werkten dertig partijen uit wetenschap en bedrijfsleven samen. Daarbinnen richtte TNO Vector zich specifiek op de ontwikkeling van circulaire verdienmodellen.
“We hebben literatuuronderzoek gedaan, interviews gehouden met start-ups, gevestigde bedrijven en brancheverenigingen om te horen waar zij kansen en bedreigingen zien, en workshops gehouden met zowel individuele producenten van vloerbedekkingen als andere betrokken stakeholders in de industrie. Dat resulteerde in vijf businessmodellen die nu in het handboek staan.”

Waardeketen

Afhankelijk van, onder andere, het type bedrijf, productkenmerken, en klantsegmenten kunnen bedrijven kiezen uit businessmodellen voor ontwerpen met circulair materiaal, ontwerpen voor recycling, verlengen van de levensduur van producten, hergebruik en tenslotte recycling. Vervolgens kunnen zij, op basis van de gekozen modellen, bepalen welke veranderingen nodig zijn in de waardeketen en wat de kosten, baten en risico’s voor de partijen in de waardeketen zijn. Hierdoor leren zij waarmee rekening moet worden gehouden als het bedrijf een circulair bedrijfsmodel in de praktijk wil brengen.

Grip op de materie

“Veel bedrijven, zo is ons gebleken uit de vele gesprekken, weten eenvoudig niet waar ze moeten beginnen. Ze zijn zich er wel van bewust dat ze moeten verduurzamen, maar het ontbreekt hen aan kennis, middelen, mensen. Door met het handboek aan de slag te gaan wordt duidelijk welk businessmodel het beste bij jouw bedrijf past en wat je concreet kunt doen. Je krijgt grip op de materie en het wordt duidelijk welke keuzes je kunt maken en welke stappen daarbij horen”, zegt Tamara.

Ketenperspectief

“En daarbij kijken met welke partijen in jouw waardeketen je dat samen moet doen”, vult Rick aan. “De meeste producenten hebben een lineair proces van grondstoffen tot eindklant, maar om circulariteit mogelijk te maken moet je wellicht nieuwe leveranciers zoeken of je relatie met huidige stakeholders veranderen. Het vraagt dus om ketenperspectief. Zoek samenwerking in de keten op, verken met elkaar waar de kansen liggen, hoe je nieuwe waarde kunt creëren en risico’s eerlijk verdelen. Zo kom je tot duurzame samenwerking waar alle partijen baat bij hebben.”

De komst van verplichte digitale productpaspoorten, gecombineerd met bouwinformatiesystemen is Volgens Guy daarbij een goede stimulans. Met een database van productinformatie weten recyclingbedrijven precies waaruit het aangeboden afval bestaat. Samenwerking tussen producenten en recyclers kan ertoe leiden dat fabrikanten hun ooit geproduceerde vloerbedekking gaan hergebruiken.
“Recyclers kunnen ook waarde toevoegen in de logistieke keten door het transport van het afval op zich te nemen. Er ontstaan nieuwe vormen van samenwerking voor toekomstige waardeketens. De vloerbedekkingsindustrie slaat de handen al ineen met andere sectoren om hun afval te hergebruiken in nieuwe producten. Samenwerking is de sleutel.”

De tools in het handboek helpen bedrijven bij het identificeren, selecteren en concretiseren van circulaire bedrijfsmodellen en geven inzicht in de haalbaarheid en levensvatbaarheid ervan. Ook kunnen gebruikers snel verschillende alternatieven overwegen of nieuwe inzichten genereren.