Invulling geven aan brede welvaart: ook in Brabant is dat een kwestie van al doende leren

Het kan nogal ingewikkeld lijken. Want hoe doe je dat: besluiten niet alleen baseren op de effecten in je eigen domein, maar daarbij ook het bredere perspectief meenemen? Hoe bepaal je welke andere effecten ook van belang zijn? Makkelijk is dat niet. Daarbij bestaat er ook nog vaak een misverstand. Want nee, het feit dat je beleidsbeslissingen neemt op basis van de uitgangspunten van brede welvaart, betekent niet dat je ervoor moet zorgen dat het dan voor echt iedereen alleen maar beter wordt. “Dat is onrealistisch”, benadrukt Caroline Schipper. Zij is econoom, werkt bij TNO Vector als senior consultant, en zij weet maar al te goed dat als er een verandering wordt doorgevoerd die invloed heeft op de welvaartssituatie, er dan naast winnaars ook altijd verliezers zijn.

“Het doet altijd wel ergens pijn, hoeveel je ook je best doet om de welvaart gelijk te verdelen. En dat geldt ook voor brede welvaart. Daarbij is het belangrijk dat je keuzes durft te maken en dat je daarbij transparant bent over welke effecten die voor verschillende groepen zullen gaan hebben. Door daar vooraf eerlijk over te zijn, krijg je meteen andere gesprekken.”

Verschillende perspectieven

Tijdens het onderzoekswerk in Brabant kwam ook de interne samenwerking aan bod. Want in hoeverre weten de verschillende afdelingen van de provincie elkaar al te vinden als het gaat om het delen van inzichten? Tijdens een aantal door TNO georganiseerde workshops zaten experts uit verschillende domeinen met elkaar om de tafel. Onderwerp van gesprek: hun invulling van het begrip brede welvaart.

Diana Vonk Noordegraaf is als senior consultant Strategie en Beleid bij TNO Vector bezig met het praktisch toepasbaar maken van brede welvaart in de beleidspraktijk. Ook voor haar leverden de workshops veel op: “We begonnen heel simpel met het verzoek aan de aanwezigen om allemaal tien termen op te schrijven die volgens hen met brede welvaart te maken hebben. Uiteindelijk leverde dat niet tien termen op, maar wel veertig! Dat maakte meteen duidelijk dat elk domein andere associaties heeft bij brede welvaart en vanuit een ander perspectief vertrekt.”

Puzzel voor gevorderden

Wat bij de provincie Noord-Brabant ook opviel, is dat bepaalde domeinen op het vlak van brede welvaart al verder zijn dan andere. Zo is mobiliteit één van de domeinen die daar actief mee aan de slag is. “Bij mobiliteit komt veel bij elkaar, waarbij een goede bereikbaarheid een belangrijke voorwaarde is om deel te kunnen nemen aan de maatschappij”, geeft Tanja Vonk aan. Zij heeft een achtergrond als sociaal geograaf en richt zich bij TNO op de transitie naar een slim en duurzaam mobiliteitssysteem.

Op het vlak van mobiliteit spelen er veel belangen. Dat maakt het al uitdagend. En daar komt de invloed van externe factoren nog bij, zoals de brandstof- en energieprijzen, woningbouw en regelgeving op het gebied van milieu en duurzaamheid. Bovendien gaat mobiliteit verder dan bereikbaarheid. Ook veiligheid, gezondheid en de leefomgeving zijn belangrijke aspecten die bij elke beslissing zorgvuldig moeten worden meegenomen. Al met al gaat het dus al snel om een puzzel voor gevorderden. Vonk: “In Brabant is het brede-welvaartsperspectief niet iets nieuws, maar we merkten wel dat ze heel erg op zoek zijn naar manieren waarop ze hun huidige manier van werken kunnen verbeteren en aanscherpen.”

Haast je langzaam

“Daarbij gaat het heel nadrukkelijk niet om een simpel afvinklijstje”, vult Vonk Noordegraaf aan. “Het gaat er juist om dat je als projectmanager, programmaleider of beleidsmaker wat verder uitzoomt. Dus dat je een totaalplaatje creëert waardoor je beter in kunt schatten wat de implicaties van mogelijke beleidskeuzes zijn. Dat betekent niet alleen dat je het gesprek met verschillende partijen moet aangaan, maar ook dat je het nodige denkwerk moet verrichten voor je met een concreet voorstel komt. Dat kost tijd, ja. Maar het kost nog veel meer tijd als je overhaast een voorstel indient waarbij het brede-welvaartsperspectief nog niet goed is meegenomen. Want dan bereik je niet de beoogde impact en moet je later ongewenste neveneffecten repareren. Daarom is een zorgvuldig voortraject ook zo belangrijk. Dat zorgt ervoor dat je sneller stappen in de juiste richting kunt zetten. Dus festina lente: haast je langzaam. Dat klinkt misschien contra-intuïtief, maar we zien keer op keer dat het wel echt zo werkt.”

Met z’n allen in de leermodus

Wat Vonk Noordegraaf tot slot nog mee wil geven aan iedereen die met brede welvaart aan de slag gaat (of wil gaan), is dat het helpt om nieuwsgierig te zijn. “Daarbij blijft het een kwestie van al doende leren. En zie het brede-welvaartsperspectief vooral niet als iets dat moet, maar als een verrijking. Want dat is het ook. Voor ons als TNO’ers voelt het dan ook goed om het begrip brede welvaart concreter te maken en dus meer handen en voeten te geven. Daarbij leren we zelf ook weer veel van de brede-welvaartsinspanningen van de provincie Noord-Brabant en wat wel of juist niet werkt. We zitten dus allemaal in de leermodus. Maar stapje voor stapje komen we er wel!”