TNO Vector geeft richting aan de energie-infrastructuur toekomst van Nederland

Er zijn veel vragen en onzekerheden over de energietransitie en de ontwikkeling van onze energie-infrastructuur en energieystemen. Met vragen als:

• Welke infrastructuur is nodig, wanneer en op welke plek?
• Wat zijn de gevolgen van aanpassingen voor de vergroening van energieproducenten en gebruikers?
• Wie betaalt voor verbetering en wie profiteert daarvan?
• Hoe zit het met de opslag van CO2 en andere broeikasgassen?
• Moeten we investeren in energieopslag, in de vorm van gas of stroom?
• Zijn er voldoende mensen en materialen voor nieuwe infrastructuur?

Harry van der Weijde, onderzoeker bij TNO, specialist energiesystemen en energie-infrastructuur geeft toelichting op het onderzoek: “Bij vragen rond het vernieuwen van de energie-infrastructuur in Nederland, onderzoeken we altijd eerst het grotere ‘systeem’. Pas als we daar goed zicht op hebben, heeft het zin om in te zoomen op individuele bedrijven of overheden. Tenslotte kan niet alles tegelijk.”

Afhankelijkheden energie-infrastructuur

Van der Weijde noemt een paar voorbeelden die duidelijk maken hoe organisaties afhankelijk zijn van elkaar en de beslissingen die zij nemen over energie-infrastructuur.

“Een investering in bijvoorbeeld een systeem voor energieopslag is voor een individueel bedrijf misschien niet meteen rendabel of voordelig. Maar voor een industriële regio als geheel kan het wél goed uitpakken.

Mooi, als je kunt samenwerken. Maar vervolgens is wel de vraag: hoe geven we dit vorm in beleid? Wie doet de investeringen? En waar komen de voordelen terecht?”

Van der Weijde: “Een ander voorbeeld is de uitdaging die we hebben op de woningmarkt. Ontwikkeling van de industriële energie-infrastructuur kan betekenen dat een woonwijk langer moet wachten op een aansluiting. En andersom. Hoe nemen we zo’n besluit, en wat zijn daarin de afwegingen?”

Onzekere investeringen

De vraagstukken rond de energie-infrastructuur zijn complex en uitdagend. Er zijn veel onzekerheden over de investeringen. Bijvoorbeeld over innovatie in het transport van elektriciteit, groene gassen of grondstoffen. Innovatie op dit gebied is vaak ruimte- en kapitaalintensief.

Ook beleidsbeslissingen over infrastructuur zijn vaak ingrijpend. Er is nog onduidelijkheid over veel (technische) ontwikkelingen. Dat zorgt voor onzekerheid en gaat ten koste van slagvaardigheid.

Dit is waar TNO Vector bij kan helpen. Door het doen van systeemstudies schetsen we een risicoprofiel van een investering of beleidsbeslissing. Van der Weijde: "Zo’n risicoanalyse geeft partners en betrokkenen houvast bij het ontwikkelen van beleid. Zo blijft het tempo van de energietransitie hoog.”

Toolbox

TNO Vector ontwikkelde, samen met onder andere universiteiten en marktpartijen, een uitgebreide toolbox om netwerksystemen en markten in detail te modelleren.

De meerwaarde van deze toolbox zit vooral in de combinatie van kwantitatieve en kwalitatieve modellering. Het is een combinatie van praktijk en theorie, waarin techniek, economie en proces samenkomen.

De toolbox staat ter beschikking van gemeenten en provincies. Maar ook de nationale overheid en regionale samenwerkingsverbanden hebben er baat bij, net als vele andere partijen die ons om advies vragen. Met de toolbox werken we business cases uit voor vernieuwing van energie-infrastructuur.

Value case-methode

De ‘value case’-methode brengt de financiële en maatschappelijke impact van een investering in kaart, voor meerdere partijen tegelijk, zodat die gezamenlijk tot een besluit kunnen komen.

Voor beleidsbeslissingen is het belangrijk dat ook macro-economische analyses onderdeel zijn van het pakket. Wat zijn de gevolgen voor bijvoorbeeld werkgelegenheid, of het verdienvermogen van een regio of Nederland als geheel?

Belangrijke rol in energietransitie

TNO Vector speelt met haar kennis van techniek, economie en proces een belangrijke rol in de energietransitie in Nederland. Dat doen we via onze visie op energie-infrastructuur, maar ook via onze kennis van overheidsbeleid en de markt.

De ervaring die we opdoen in de energietransitie delen we ook met derden. Dat doen we in de vorm van rapporten, artikelen, wetenschappelijke publicaties en workshops. Maar ook via directe kennisuitwisseling met organisaties, bedrijven, politici of ministeries.

Van der Weijde: “Bij alle betrokkenen groeit het besef dat de energietransitie pas effectief wordt als we de samenwerking met elkaar opzoeken.”

Studies en adviezen

De rol van TNO Vector in de energietransitie en het vernieuwen van de energie-infrastructuur in Nederland uit zich in een groot arsenaal aan studies en adviezen. Onder andere de Outlook Energiesysteem 2050 en reflecties op het Cluster Energiestrategieën, samen met het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) en de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO).

Wanneer het nodig is, nemen we ook het voortouw in het bijeenbrengen van partijen om een innovatieve slag te maken. Dat noemen we Innovation Orchestration.