Digitale toekomst Europa: meer zeggenschap over technologieën en data

Handvatten voor gerichte maatregelen

Dat zijn enkele bevindingen in het rapport ‘Towards a sovereign digital future – the Netherlands in Europe’ van TNO. Hiervoor zijn experts binnen en buiten TNO geraadpleegd en uitgebreide interviews gehouden met CIOs van zowel multinationals als het mkb. Het bevat een studie naar de ontwikkelingen op het gebied van digitale transformatie in Europa en biedt beleidsmakers en de industrie handvatten voor het nemen van gerichte maatregelen om minder afhankelijk te worden van een beperkt aantal partijen buiten ons continent.

Vanuit sterktes opereren

”De ontwikkelingen op dit gebied gaan dermate snel dat het voor overheden steeds complexer wordt om een gedetailleerd antwoord te geven op wat zij als ongewenst beschouwen. We zijn veel te afhankelijk van een beperkt aantal technologieleveranciers en cloudproviders buiten Europa.

Er wordt in hoog tempo gewerkt aan beleid en regelgeving om de digitale soevereiniteit te vergroten, maar dat betekent geen quick fix. Bovendien moeten we veel meer vanuit onze sterktes opereren”, vertelt TNO-expert Claire Stolwijk.

Op wereldschaal onderscheiden

Mede-auteur Matthijs Punter: ”Neem de ontwikkeling van mobiele communicatie. In de tijd van gsm en 3G had de EU het voortouw. Hier maakten we de standaarden, hier zaten de grote netwerkbouwers en toestelfabrikanten. Die positie zijn we voor een groot deel kwijtgeraakt aan Azië en de VS.

Daarom heeft TNO het initiatief genomen tot het programma Future Network Services (FNS), waarin we in een consortium met zo’n zestig Europese partners de standaard voor 6G willen zetten. Zo staan we weer aan de wieg van nieuwe technologische ontwikkelingen waarmee we ons op wereldschaal kunnen onderscheiden.”

Lagenmodel

Het rapport bouwt voort op een eerder onderzoek over digitale soevereiniteit uit 2022. De nieuwe studie schetst een actueel overzicht van de stand van zaken op dit gebied in Europa, gebaseerd op economisch, maatschappelijk, veiligheids- en bedrijfsperspectief.

Om de technologische ontwikkelingen en gewenste antwoorden inzichtelijk te krijgen, is gebruik gemaakt van een zogeheten lagenmodel. Per laag is uitgewerkt waar de EU staat ten opzichte van andere locaties in de wereld op R&D vlak en vanuit marktperspectief.

Tevens is er per laag geïdentificeerd welk beleid en regulering er op dit moment is om digitale soevereiniteit te versterken. Het gaat om lagen als infrastructuren voor hard- en software, (micro)chips, netwerken en connectiviteit, cloud en edge infrastructuren, intelligence, data, datadeling, applicaties en user interfaces.

Sterkte-zwakteanalyse

De digitale technologieën van deze lagen zijn gerelateerd aan vier scenario’s om te visualiseren hoe de digitale wereld er nu uitziet en te tonen welke maatregelen kunnen worden genomen om verandering in de huidige situatie aan te brengen.

De scenario’s gaan over open internationale samenwerking, concurrerende coalities, dominantie van big tech en een unilaterale aanpak, met handelsoorlogen tussen de grote economische machtsblokken.

De laatste blijkt het slechtst denkbare scenario voor Europa, terwijl open internationale samenwerking de meeste kansen biedt. Hierin is sprake van minder eenzijdige afhankelijkheden van enkele niet-Europese leveranciers.

Nu bevindt Europa zich met diverse digitale technologieën in het scenario van big tech dominantie, dat vrijwel exclusief het domein is van zogeheten hyperscalers uit de VS en waar zo’n 90 procent van de westerse data is opgeslagen.

Hier zou een robuuste digitale Europese infrastructuur als alternatief moeten komen, die ook ruimte biedt voor kleinere aanbieders van clouddiensten. Dat maakt bedrijven, organisaties en overheden minder afhankelijk van aanbieders buiten Europa en zorgt tevens dat opslag en uitwisseling van data volgens Europese waarden en normen gebeurt.

Wereldtop bereiken

”In ons onderzoek hebben we het over control points, oftewel bedrijven of technologieën die internationaal een sterke positie hebben. Spelers in de waardeketen die daadwerkelijk of potentieel tot de wereldtop behoren. In Nederland zijn we sterk in het ontwikkelen van, quantumtechnologie en werken we aan de eerder genoemde 6G. Daar moeten we vol op inzetten.

Een grote financiële injectie vanuit een nationaal groeifonds of IPCEI van de EU moet dan wel gepaard gaan met langetermijninvesteringen door overheden en bedrijfsleven om hier een succes van te maken. Naast beleid en regulering ontwikkelen we nieuwe technologieën binnen de EU en vervolgens gaat het erom dat deze de mondiale markt veroveren, om voor nieuwe bedrijvigheid en welvaart in Europa te zorgen”, aldus de TNO-experts.

Meer weten? Neem contact met ons op